Historie

Van Constantinianum tot Het Nieuwe Eemland

Geschiedenis 
Het Nieuwe Eemland is oorspronkelijk gesticht door de orde van de Kruisheren. Deze orde heeft zijn hoofdvestiging in het Brabantse Uden. In 1944 verwachtte iedereen dat de oorlog niet lang meer zou duren en dat de vraag naar onderwijs sterk zou stijgen. De orde wilde graag ook katholiek onderwijs verzorgen boven de rivieren. Vanuit Uden trokken 42 Kruisheren met onderwijservaring naar Bussum. Het Gooi werd als locatie gekozen vanwege de ligging vlakbij de universiteitssteden Utrecht en Amsterdam. Dat was een goed voedingsgebied voor gymnasium en hbs-onderwijs en het bood de paters bovendien de mogelijkheid om zelf de benodigde aanvullende opleidingen voor het leraarschap te volgen. Net na de oorlog, in 1946, startten de paters Kruisheren vanuit Bussum ook met onderwijsactiviteiten in Amersfoort. In deze stad was nog geen katholiek gymnasium en vestiging in Amersfoort voorkwam dat veel leerlingen dagelijks op en neer naar Bussum moesten reizen.

 

Tekst gaat verder onder foto

Gebouw
De paters woonden in Amersfoort aanvankelijk in Villa Vleugelslag aan de Laan 1914 en werkten in enkele noodgebouwen die tijdelijk achter de villa waren neergezet. Ze hadden ook klaslokalen van de St. Ansfridusschool in gebruik. In 1952 werd het klooster aan de Daam Fockemalaan opgeleverd en een jaar later, op 7 oktober 1953, startte de bouw van het schoolgedeelte: het Collegium Constantinianum. Op 12 september 1955 werden de eerste lessen in het gebouw gegeven. Reeds een jaar later werd gestart met de aanbouw van de HBS-vleugel die in 1957 gereed kwam. Vanaf toen heette de school Constantijn College.
In 1968 is nog een uitbreiding gerealiseerd (een Havo-vleugel dwars op de HBS-vleugel) door architectenbureau Verberk en Pontzen. In 1986 is het gebouw op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. Het geldt in Amersfoort als het mooiste voorbeeld van het naoorlogse traditionalisme, een stroming in de architectuur die voortbouwde op de ideeën van de Delftse School onder leiding van de hoogleraar architectuur Granpré Molière. Het is een bouwstijl waarvan het naburig klooster van Onze Lieve Vrouw Ter Eem een prachtig vooroorlogs voorbeeld is.

In 1994-1995 is een complete renovatie uitgevoerd door architectenbureau Stuurman en partners uit Waddinxveen en heeft nog een kleine uitbreiding (de huidige ‘arena’) plaatsgevonden in een historiserende stijl. Architect was Frans de Greef en het gebouw werd officiëel heropend door burgemeester Brouwer op 2 februari 1996.
Een nieuwe uitbreiding, dit keer in een moderne, strakke en functionele stijl, vond plaats in 1998 door architectenbureau Poolen uit Amersfoort. Het ging om een compleet nieuwe vleugel in het verlengde van de Havo-vleugel.
In 2002 tenslotte werd op de plek van de oude gymzaal en de fietsenstalling opnieuw een nieuwe vleugel neergezet door GAJ architecten uit Arnhem (architect Anton Vermeulen). Hierin werden behalve nieuwe lokalen ook een nieuwe gymzaal en een nieuwe mediatheek gerealiseerd. Het gebouw werd hiermee geschikt voor maximaal 1300 leerlingen.

 

Tekst gaat verder onder foto.

 

Naam 
Het Constantijn College is genoemd naar Constantijn de Grote. Deze leefde van 272 tot 337 en was vanaf 306 keizer van Rome. Hij breidde al snel zijn macht uit en werd na zijn overwinning op Maxentius in 312 keizer van de westelijke helft van het Romeinse rijk. Volgens de historie, opgetekend door bisschop Eusebios, zou Constantijn kort voor de veldslag in 312 een kruis aan de hemel hebben gezien en een stem hebben gehoord die sprak: in hoc signo vinces (in dit teken zul je overwinnen). Constantijn de Grote erkende het Christendom in 313 bij het Edict van Milaan, waarmee de vrijheid van godsdienst voor de christenen een feit werd. Zelf ging hij op zijn sterfbed in 337 pas over tot het christendom. In 324 versloeg hij in de slag bij Adrianopel Licinius en werd hij ook keizer van de oostelijke helft van het Romeinse rijk. De tot dat moment Griekse stad Byzantium heette vanaf toen Constantinopel (letterlijk Constantijnstad) en werd hoofdstad van het Romeinse rijk (de huidige Turkse stad Istanbul).

 

Fusies 
Tot 1968 bestond het Constantijn College uit een zelfstandig gymnasium en een zelfstandige HBS in één gebouw met één naam, maar met ieder een eigen rector respectievelijk directeur.
In 1968 ontstond door fusie met het meisjeslyceum O.L.V. ter Eem het Eemlandcollege. De school groeide zo hard en trok zoveel leerlingen uit Amersfoort–Noord, dat de school in 1973 gesplitst werd in Eemlandcollege Zuid en Eemlandcollege Noord.
In 1989 fuseerde Eemlandcollege Noord met de Kardinaal de Jong-mavo en werd het een zelfstandige school onder de naam ’t Hooghe Landt College.
In 1992 ontstond door fusie van Eemlandcollege Zuid met Mavo ter Eem Het Nieuwe Eemland College.
In 1995 gingen alle katholieke scholen voor voortgezet onderwijs in Amersfoort samen in één brede scholengemeenschap en ontstond het Meridiaan College, waarvan Het Nieuwe Eemland, ’t Hooghe Landt, Vakcollege Amersfoort en Mavo Muurhuizen de vestigingen zijn.

 

Architectuur en beeldende kunst 
De architect van het klooster- en schoolgebouw is Jos Schijvens uit Tilburg (1908-1966). Het complex is gebouwd in een traditionele, middeleeuws-Romaanse stijl, dat wil zeggen robuust, met zuilen, kapitelen, pilasters, kantelen en torens met ui-vormige spitsen die byzantijns aandoen en verwijzen naar de architectuur van het oude Constantinopel. Omdat ze ook wel lijken op de eveneens byzantijns geïnspireerde torens van het Kremlin in Moskou, wordt het gebouw in de volksmond ook wel “Het Kremlin van Amersfoort” genoemd.
Het gebouw kent veel kleine ramen met ronde bogen, pannendaken en schoonmetselwerk in brede voeg. Klooster en school zijn gebouwd in traditionele baksteenbouw. Jos Schijvens heeft in het kloostergedeelte ook veel binnenwerk ontworpen: de banken, het altaar en het kruisbeeld in de kerk van het klooster, als ook de aankleding van recreatiezalen en refter.
In 1999 zijn de paters Kruisheren uit het klooster vertrokken en is het klooster in gebruik genomen door ROC ASA. Aanvankelijk huisvestte het klooster alleen het College van Bestuur en de bestuursdienst van het ROC, maar na een verbouwing en aanbouw van een restaurant is ook het kloostergedeelte vanaf 2007 een school geworden, met een horeca-opleiding op MBO- en HBO-niveau. De kerk en alle oorspronkelijke kloosterdetails zijn overigens allemaal bewaard gebleven.
In het schoolcomplex van Het Nieuwe Eemland bevindt zich een aantal kunstwerken van de beeldhouwer Wim Harzing uit Driebergen–Rijssenburg (1898-1978). Boven de poort van de school links en rechts van het raam bevinden zich twee beeldhouwwerken: rechts de beeltenis van Constantijn, naar wie de school genoemd is en links de beeltenis van St. Helena, de beschermheilige van het klooster en de moeder van Constantijn.

 

Beeld
Bij de 2e fase van de bouw in 1957 is via de 1%-regeling een beeld geplaatst aan de noordkant van de HBS-vleugel naast de sportvelden. Ook dit kalkstenen beeld is van Wim Harzing. Het is een van zijn zeldzame ontwerpen voor een profaan beeld. Het laat vijf jongeren zien die aan het sporten zijn. De beeldhouwer heeft hen in verschillende sportposities tot één geheel ineengevlochten.
Lees hier een artikel uit Amersfoort Nu (03 mrt 2009) over dit beeld.
In 1968 is aan het eind van de HBS-vleugel een groot glas-in-lood-raam geplaatst. Het was een groot, abstract raam. Omdat er veel ruiten kapot waren en het raam veel tocht veroorzaakte, is het in 1994 bij de renovatie verwijderd.
In 1992 realiseerde tekendocent en kunstenaar Noud Nova samen met een zestal leerlingen een monumentale, Miro-achtige muurschildering van ongeveer 9 meter breed en ruim 4 meter hoog in de hal voor de aula.
Aan het begin van de gymnasiumvleugel zit een glas-in-lood raam (91×53 cm) van de glazenier Victor van Mil. Ook in de priorskamer in het klooster zit een klein raam van hem. Victor van Mil was een trappist uit Tegelen. Het raam laat het portret van Constantijn de Grote zien, gezeten te paard en met in de linkerhand het zwaard en boven zijn hoofd het kruis met de letters i-h-s-v, een verwijzing naar de eerder genoemde uitspraak ‘in hoc signo vinces’. In het raam is ook een wapenschild afgebeeld met drie vogeltjes en de naam ‘Bredius’. De familie Bredius was een bekende katholieke familie uit Bussum die het raam geschonken heeft uit dankbaarheid voor de stichting van de school.

Dhr. dr. Lex van de Haterd (oud bestuursvoorzitter Meridiaan College)